بیماری لکه سفید، یکی از مهلک‌ترین بیماری‌های ویروسی در صنعت آبزی‌پروری است. این بیماری که توسط ویروس سندروم لکه سفید (WSSV) ایجاد می‌شود، به دلیل نرخ بالای مرگ‌ومیر و گسترش سریع، یکی از چالش‌های اساسی پرورش‌دهندگان میگو در سراسر جهان است. ویروس WSSV به خانواده Nimaviridae و جنس Whispovirus تعلق دارد. این بیماری که برای نخستین بار در آسیا شناسایی شد، تاکنون خسارات اقتصادی گسترده‌ای به تولیدکنندگان میگو وارد کرده است.

—

🔸 ویژگی‌های بیماری لکه سفید

میزبان‌ها

بیماری لکه سفید می‌تواند طیف وسیعی از سخت‌پوستان را آلوده کند. میگوهای پرورشی و میگوهای وحشی هر دو در معرض این ویروس قرار دارند.

انتقال

ویروس از طریق موارد زیر منتقل می‌شود:

تماس مستقیم با میگوهای آلوده.

آب آلوده در سیستم‌های پرورشی.

غذاهای آلوده یا بقایای زیستی.

تجهیزات غیربهداشتی یا جابه‌جایی‌های نادرست.

🔸 چرخه عفونت

WSSV با ورود به سیستم پرورشی، در محیط‌های با دمای 25-30 درجه سانتی‌گراد تکثیر می‌شود و قادر است در زمان کوتاهی جمعیت میگو را آلوده کند. این ویروس از طریق خون یا همولنف انتشار می‌یابد و به سلول‌های مختلف آسیب می‌رساند.

—

🔸 علائم بیماری لکه سفید در میگو

علائم بیماری در مراحل مختلف پیشرفت بیماری متفاوت است:

1. لکه‌های سفید روی پوسته: لکه‌های 1 تا 3 میلی‌متری که در نتیجه کلسیم غیرطبیعی تشکیل می‌شوند.

2. کاهش اشتها: میگوهای آلوده تمایلی به تغذیه نشان نمی‌دهند.

3. ضعف و کاهش فعالیت: میگوها اغلب در کف استخر جمع شده و بی‌تحرک هستند.

4. مرگ‌ومیر بالا: در صورت عدم مدیریت، نرخ مرگ‌ومیر تا 90-100 درصد در عرض چند روز افزایش می‌یابد.

🔸 روش‌های کنترل و پیشگیری از بیماری لکه سفید

🔹 مدیریت زیستی (Biosecurity)

مدیریت زیستی، اولین و مؤثرترین روش برای پیشگیری از شیوع بیماری است. موارد زیر را شامل می‌شود:

قرنطینه میگوهای جدید: پیش از افزودن به مزرعه.

ضدعفونی تجهیزات و منابع آب.

جلوگیری از ورود آب‌های آلوده و پسماندهای خارجی.

🔹 بهبود کیفیت آب

مدیریت دقیق پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب، از جمله pH، دما و شوری، برای کاهش استرس میگوها ضروری است. تصفیه و فیلتراسیون آب استخر می‌تواند خطر انتقال ویروس را کاهش دهد.

🔹 واکسن‌ها

هرچند واکسن‌های تجاری برای WSSV هنوز در مراحل تحقیقاتی قرار دارند، اما برخی از واکسن‌های آزمایشی نشان‌دهنده کاهش شدت عفونت و تقویت سیستم ایمنی هستند.

🔹 استفاده از ترکیبات گیاهی

تحقیقات نشان داده‌اند که ترکیبات گیاهی طبیعی می‌توانند به عنوان مکمل یا جایگزین روش‌های شیمیایی در پیشگیری و کنترل بیماری لکه سفید مؤثر باشند.

ترکیبات گیاهی مؤثر در کنترل WSSV

▪️ زردچوبه (Curcuma longa)

ترکیب فعال: کورکومین.

دلایل اثربخشی:

خواص ضدویروسی قوی که مانع تکثیر ویروس می‌شود.

تحریک سیستم ایمنی ذاتی و اکتسابی.

کاهش استرس اکسیداتیو.

روش استفاده: افزودن پودر زردچوبه به غذای میگو یا استفاده از عصاره محلول در آب.

▪️ سیر (Allium sativum)

ترکیب فعال: آلیسین.

دلایل اثربخشی:

آلیسین به عنوان یک عامل ضدویروسی قوی شناخته می‌شود.

بهبود فلور میکروبی دستگاه گوارش و افزایش مقاومت سیستم ایمنی.

کاهش نرخ مرگ‌ومیر.

روش استفاده: ترکیب عصاره سیر با غذای روزانه میگوها.

▪️ آلوئه‌ورا (Aloe vera)

ترکیب فعال: پلی‌ساکاریدها.

دلایل اثربخشی:

بهبود سلامت کلی و کاهش استرس محیطی.

تحریک تولید لیزوزیم‌ها و سایر مولکول‌های ایمنی.

روش استفاده: اسپری عصاره روی غذا یا افزودن به آب استخر.

▪️ عصاره برگ چریش (Azadirachta indica)

ترکیب فعال: فلاونوئیدها و تانن‌ها.

دلایل اثربخشی:

خاصیت ضدویروسی و کاهش فعالیت ویروس در آب.

حفاظت از میگوها در برابر عوامل استرس‌زا.

روش استفاده: افزودن عصاره به آب پرورش.

▪️ آویشن (Thymus vulgaris)

ترکیب فعال: تیمول و کارواکرول.

دلایل اثربخشی:

مهار تکثیر ویروس و محافظت از سلول‌های آلوده.

افزایش نرخ زنده‌مانی.

روش استفاده: ترکیب عصاره آویشن با رژیم غذایی.

پلی‌فنول‌ها

موجود در گیاهانی مانند چای سبز.

عملکرد: مهار تکثیر ویروس از طریق کاهش استرس اکسیداتیو.

🔸 نحوه استفاده از گیاهان دارویی

1. افزودن به رژیم غذایی: ترکیبات گیاهی را می‌توان به صورت پودر یا عصاره به غذا اضافه کرد.

2. استفاده در محیط آبی: برخی از عصاره‌های گیاهی قابلیت حل شدن در آب را دارند و می‌توانند مستقیماً به استخر اضافه شوند.

3. ترکیب چند گیاه: تحقیقات نشان داده است که ترکیب گیاهان مختلف مانند زردچوبه، سیر و آلوئه‌ورا می‌تواند اثرات هم‌افزایی (Synergistic) داشته باشد.

—

🔸 مزایا و محدودیت‌های استفاده از گیاهان دارویی

✅ مزایا

طبیعی بودن و عدم آسیب به محیط زیست.

کاهش احتمال مقاومت ویروسی در مقایسه با داروهای شیمیایی.

تقویت کلی سلامت میگوها و افزایش کیفیت محصول نهایی.

❎ معایب

نیاز به تعیین دوز دقیق برای جلوگیری از اثرات جانبی.

تأثیرات محدود در شرایط آلودگی شدید یا در مراحل پیشرفته بیماری.

تحقیقات بیشتری برای تعیین اثربخشی و نحوه استفاده بهینه مورد نیاز است.

🔶 نتیجه‌گیری

بیماری لکه سفید همچنان یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های صنعت پرورش میگو است. پیشگیری و مدیریت این بیماری نیازمند ترکیبی از روش‌های زیستی، بهبود مدیریت کیفیت آب، و استفاده از ترکیبات گیاهی است.

در حالی که زردچوبه و سیر به دلیل خواص ضدویروسی و تقویت‌کننده سیستم ایمنی بیشترین اثربخشی را نشان داده‌اند، استفاده از ترکیبات چندگانه گیاهی می‌تواند نتایج بهتری را در کاهش شیوع و شدت بیماری ارائه دهد.

✅ پیشنهاد: اگر به این مطلب علاقه داشتید، پیشنهاد می‌کنیم سایر مقالات ما را در مورد را نیز مطالعه کنید:

• 
  نقش طعم‌دهنده‌ها و اسانس‌های گیاهی در بهبود تغذیه و عملکرد دام‌ها

برای دریافت مشاوره تخصصی رایگان با شماره های زیر تماس بگیرید.